Op 17 en 18 april 2023 vond de Kick-off Meeting voor het DUST-project plaats in Delft, Nederland. Voor veel van de partners was het de eerste gelegenheid om elkaar persoonlijk te ontmoeten en gedachten, perspectieven en visies voor het project uit te wisselen. De waarde van face-to-face ontmoetingen en het vormen van echte verbindingen is enorm en weerspiegelt de ambitie van het project. Gedurende de twee dagen kwamen veel onderwerpen aan bod, waarbij zowel projectpartners als externen betrokken waren. Lees verder om te zien wat er besproken is en hoe de positionering van het project vorm krijgt!
DUST in het EU-perspectief
Nora Allavoine, van de Europese Commissie (DG Onderzoek & Innovatie), gaf een overzicht van de beleidscontext van DUST. Ze benadrukte het belang van het begrijpen en integreren van bestaande verhalen op lokaal niveau om met de minst betrokken gemeenschappen te kunnen werken. Haar collega Samuela Caramanica, van het European Research Executive Agency, het financieringsagentschap DUST, vulde haar presentatie aan met meer details over de EU-onderzoeksagenda op het gebied van democratische participatie.
DUST Projectcoördinatie
Natuurlijk mag geen enkele kick-off organisatorische zaken omvatten. Presentaties van Anna Gralka (TU Delft), Samir Amin en Yoann Clouet (ISOCARP Institute) gingen over hoe de inzet van activiteiten in DUST kan worden gestroomlijnd en hoe effectieve communicatie gedurende de hele periode kan worden behouden. Deze praktijken zijn essentieel bij het werken in grote teams en aan complexe inhoud en dienen om de potentiële impact van het project te maximaliseren.
DUST Interactieve dialogen
Tijdens de middag van de eerste dag werden drie parallelle sessies gehouden, waarin de belangrijkste aspecten van het ontwerp van het project werden besproken en waarbij gebruik werd gemaakt van de expertise van de aanwezigen.
Sessie 1: De communicatieve dimensie van DUST - alternatieve verhalen en affectief leren
Door te proberen bestaande transitieverhalen te begrijpen en ermee om te gaan, streeft DUST ernaar een robuuste communicatiestrategie te ontwikkelen die rekening houdt met de invloed van verhalen op bestuur, media en andere aspecten van het transitieproces. In een sessie, gemodereerd door Lei Qu van de TU Delft en Samir Amin van het ISOCARP Instituut, lag de nadruk op het verkennen van alternatieve verhalen en affectief leren als essentiële componenten van de communicatieve dimensie van DUST. Deelnemers bespraken hoe ze de gemeenschappen konden identificeren waarmee DUST wil samenwerken, en hoe betrokkenheid kan worden gefaciliteerd door alternatieve verhalen te begrijpen en affectieve communicatie te gebruiken, waarbij de nadruk vooral ligt op gemeenschappen die zowel onwillig als onbekwaam zijn.
Sessie 2: Over het analyseren en evalueren van de deelname van de minst betrokken gemeenschappen aan plaatsgerichte benaderingen van rechtvaardige duurzaamheidstransities
Een belangrijk aspect in deze fase van het project is het ontwikkelen van een analytisch raamwerk om de betrokkenheid van burgers te beoordelen in de regio's die onder het Just Transition Fund vallen. Gemodereerd door Neli Georgieva van de Universiteit van Strathclyde en Uwe Sedült van de Universiteit van Zürich, werden in sessie 2 de belangrijkste aspecten van de DUST-aanpak besproken. Een belangrijk aspect was het uitvoeren van een burgeronderzoek om inzichten te verzamelen. Er zijn zowel praktische als conceptuele kwesties aan de orde gesteld met betrekking tot de onderzoeksmethodologie. Het onderzoek moet zich richten op de "toekomstige" burgerparticipatie in democratische innovaties, waarbij gebruik wordt gemaakt van gezamenlijke analyses om de perceptie van verschillende bestuursvormen te meten. Deze aanpak zou licht werpen op de perspectieven van burgers op deelname aan toekomstige democratische processen. Een ander essentieel element dat werd besproken was de Actor Process Events Scheme (APES)-methodologie. De deelnemers beraadslaagden over de reikwijdte van het te bestuderen beleidsdomein binnen het APES-raamwerk, waarbij ze rekening hielden met het evenwicht tussen bredere beleidsstromen en meer gerichte, ontwerpgebaseerde beleidsfasen.
Sessie 3: De instrumentele dimensie van DUST - een hybride format van ontworpen territoriale en digitale tools.
Om effectieve betrokkenheid te bevorderen, is het belangrijk om verschillende sociale groepen in de projectregio's te identificeren en te bereiken. Leneisja Jungsberg uit Nordregio leidde een sessie waarin deelnemers het belang benadrukten van het opzetten van distributiekanalen die verschillende actoren overbruggen. Vertrouwde organisaties, zoals brandweerkorpsen, huishoudcollectieven en landbouwverenigingen, werden bijvoorbeeld in Polen en Gotland als potentiële kanalen geïdentificeerd. Bovendien werd erkend dat traditionele communicatiekanalen mogelijk geen weerklank vinden bij bepaalde groepen, met name jongeren. Om de betrokkenheid te vergroten, werd voorgesteld om met hen in contact te komen in ruimtes die ze vaak bezoeken, zoals nagelstudio's, kapsalons en kapperszaken, en om het gebruik van co-creatieve AI-platforms te verkennen. Het benutten van AI-technologie komt niet alleen het DUST-project ten goede, maar voorziet jongeren ook van waardevolle hulpmiddelen voor geletterdheid voor hun toekomst.
Dialogen van maatschappelijke partners en leden van de Raad van Advies
De tweede dag van de Kick-off-bijeenkomst begon met een discussie over de inclusie en karakters van de minst betrokken gemeenschappen in DUST-regio's. Uit de discussie kwam duidelijk de veelzijdige aard van de minst betrokken gemeenschappen in de casestudyregio's naar voren. Om hun uiteenlopende behoeften en uitdagingen aan te pakken, zijn op maat gemaakte benaderingen en innovatieve strategieën nodig. Alleen door de verschillende demografische kenmerken, het erfgoed en de positie van de minst betrokken gemeenschappen te erkennen, kan DUST betekenisvolle betrokkenheid bevorderen en de weg vrijmaken voor een rechtvaardige transitie in deze regio’s.
DUST Seminar
De DUST-startbijeenkomst werd afgesloten met een openbaar seminar waar de verschillende onderwerpen met betrekking tot het project werden besproken, van het cohesiebeleid tot de burgerparticipatie.
Martin Ferry van de Universiteit van Strathclyde besprak de evolutie van de participatie van belanghebbenden in het cohesiebeleid van de EU. Hij benadrukte de toepassing van het partnerschapsbeginsel, de betrokkenheid van het lokale niveau via territoriale instrumenten, en de toenemende nadruk op burgerparticipatie in de nieuwe beleidsdoelstelling 5 'Europa dichter bij de burgers' voor de periode 2021-2027.
Ellen van Bueren van de TU Delft benadrukte het belang van burgerparticipatie in een rechtvaardig duurzaamheidstransitiebeleid. De belangrijkste uitdagingen zijn onder meer het betrekken van kwetsbare gemeenschappen en het onderzoeken van de afstemming van de belangen van burgers op politieke belangen. De presentatie besprak ook de geïnstitutionaliseerde locaties voor participatie, de juiste schaal voor besluitvorming en de kennis, capaciteit en interesses van de betrokken mensen.
Paolo Graziano van de Universiteit van Padua richtte zich op actieve solidariteit en burgerbetrokkenheid in een context op meerdere niveaus. Procedurele uitdagingen omvatten het ontwerpen, formuleren en implementeren van beleid, terwijl de mogelijkheden voor inclusie betrekking hebben op de verspreiding van beleidsinformatie, het in kaart brengen en netwerken van maatschappelijke actoren, en overlegfora die samen met maatschappelijke organisaties en jeugdverenigingen worden georganiseerd.
Cristina Cavaco van de Universiteit van Lissabon presenteerde een casestudy over het territoriale model van het Portugese ruimtelijke planning- en ontwikkelingsprogramma uit 2007. De studie benadrukte de binaire visie tussen machtsgebieden en economische vitaliteit versus achterblijvende regio's, ondanks de fondsen voor het cohesiebeleid en plaatsgebaseerde beleidsbenaderingen. Het concept van 'toekomstelicitatie' werd geïntroduceerd om de kracht van verbeeldingen en kaarten te benadrukken bij het uitlokken van alternatieve sociaal-ruimtelijke verbeeldingen.
Adam Drobniak van de Academie voor Economische Wetenschappen Katowice besprak de uitdagingen van de rechtvaardige transitie in Poolse steenkoolregio’s en onderzocht de complexiteiten en dilemma’s waarmee dit proces gepaard gaat.
Artur Ochojski van de Academie voor Economische Wetenschappen Katowice, vertegenwoordiger van het BOLSTER-team, besprak Multi-Actor Forums (MAF's) als participatieve platforms voor actoren die door de transitie worden getroffen. Het doel van MAF's is om de sociale acceptatie te vergroten, tegemoet te komen aan de behoeften van gemarginaliseerde groepen en participatieve bestuursmodellen te ontwikkelen.
Conclusie
Gedurende de twee dagen bood de DUST Kick-off-bijeenkomst een platform voor vruchtbare discussies over het betrekken van de minst betrokken gemeenschappen bij duurzaamheidstransities. De bijeenkomst benadrukte het belang van het begrijpen van bestaande verhalen, het benutten van affectieve communicatie en het inzetten van innovatieve instrumenten om betrokkenheid te bevorderen. De energie in alle discussies was hoog en door de vele stemmen en perspectieven in het project zijn we enthousiast om te zien wat er naar voren komt!